Η έρευνα του ICIJ Cyprus Confidential που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες καταθέτει στοιχεία και δίνει διαχρονικά μια σφαιρική εικόνα η οποία, όπως υποστηρίζει, καταδεικνύει πώς η Κύπρος, ένα κράτος μέλος της ΕΕ, τροφοδότησε την οικονομική μηχανή του Κρεμλίνου, διακινώντας τεράστια ποσά για ολιγάρχες, ακόμα και μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η έρευνα από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων, την Paper Trail Media και 67 εταίρους των μέσων ενημέρωσης, υποστηρίζει πως η Κύπρος παίζει ακόμη μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι ήταν κοινώς γνωστό στη μεταφορά βρόμικου χρήματος για το αυταρχικό καθεστώς του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμίρ Πούτιν.
Όπως υποστηρίζεται, η σκιώδης χρηματοδότηση ήταν υπόθεση που έτυχε χειρισμού στα ψηλότερα δώματα της κυπριακής κυβέρνησης και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Το οικονομικό σύστημα του νησιού, γνωστό ως κυπριακό μοντέλο, βασίζεται σε έναν υπερμεγέθη χρηματοπιστωτικό τομέα με μερικούς από τους πιο αδύναμους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημοσιοποίηση οικονομικών στοιχείων, μια επιεική Κεντρική Τράπεζα - και ένα τσουνάμι από ρωσικές επενδύσεις ύψους άνω των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει αγοράσει τεράστια επιρροή στους ολιγάρχες του νησιού.
Αναστασιάδης
Κύριος εκπρόσωπος της φατρίας που τα έχει κάνει όλα αυτά δυνατά είναι ο Νίκος Αναστασιάδης, σύμφωνα με την έρευνα. Πρόκειται για τον δικηγόρο που καθιέρωσε μια πρακτική παροχής υπεράκτιων υπηρεσιών και προσέλκυσε Ρώσους πελάτες, ο οποίος διετέλεσε στη συνέχεια Πρόεδρος της Κύπρου από το 2013 έως τις αρχές του 2023. Μια έρευνα του 2019 από τον συνεργάτη του ICIJ στα μέσα ενημέρωσης OCCRP διαπίστωσε ότι πριν ο Αναστασιάδης αναλάβει τα καθήκοντά του, εταίροι του δικηγορικού του γραφείου υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι εταιρειών-βιτρίνα που συνδέονταν με μαζικές ύποπτες πράξεις ξεπλύματος χρήματος, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονταν με συμμάχους του Πούτιν.
Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Αναστασιάδης άφησε την εταιρεία στις δύο κόρες του και άλλους εταίρους και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν και εξασφάλισε συμφωνίες που προωθούσαν στενότερους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς δεσμούς.
Σε δήλωσή του προς το ICIJ, το δικηγορικό γραφείο Νίκος Αναστασιάδης απορρίπτει τις κατηγορίες: «Η εταιρεία δεν έχει καμία σχέση με το θέμα αυτό: Θα θέλαμε κατηγορηματικά να δηλώσουμε ότι κανένα από τα μέλη της δικηγορικής μας εταιρείας δεν έχει εμπλακεί σε οποιοδήποτε αδίκημα. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι εντελώς αβάσιμοι και στερούνται βάσης».
Το δικηγορικό γραφείο Νίκος Αναστασιάδης αναφέρει ότι στον απόηχο της έκθεσης του OCCRP, η κυπριακή υπηρεσία καταπολέμησης του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος διεξήγαγε «ολοκληρωμένη έρευνα, η οποία περιελάμβανε σχολαστική εξέταση και ανάλυση των δεδομένων που της υποβλήθηκαν» και εξέδωσε έκθεση το 2019, «η οποία αθωώνει πλήρως το γραφείο μας και επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για οποιαδήποτε εμπλοκή σε παράνομες ή ύποπτες δραστηριότητες». Στο πλαίσιο επιστολής προς το ICIJ, ο Νίκος Αναστασιάδης δήλωσε ότι δεν είχε «απολύτως καμία ενεργό συμμετοχή» στην εταιρεία από το 1997 και μεταβίβασε όλες τις μετοχές του στις δύο κόρες του με την ανάληψη των καθηκόντων του το 2013.
Η έρευνα
Η όλη έρευνα στηρίζεται στην ανάλυση δεδομένων του ICIJ, με πρωτότυπα ευρήματα που καταδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο της της Κύπρου στη διακίνηση του πλούτου των ολιγαρχών, είτε για να κρυφτεί εκτός Ρωσίας ως γιοτ, ακίνητα και χρηματοπιστωτικά μέσα, είτε για να επανεπενδυθεί στη Ρωσία, είτε για να χρησιμοποιηθεί για την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών στη Δύση.
Το ICIJ διαπίστωσε ότι οι κυπριακές εταιρείες παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών εργάζονταν για λογαριασμό 25 Ρώσων που τέθηκαν υπό δυτικές ή ουκρανικές κυρώσεις μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και τον πόλεμο στο Ντονμπάς.
Η ανάλυση δεδομένων του ICIJ, η οποία ταυτίζει ονόματα που βρέθηκαν μεταξύ εκατομμυρίων εγγράφων με δημόσια αρχεία και ιδιωτικές βάσεις δεδομένων, βρήκε επιπλέον 71 Ρώσους πελάτες που έχουν υπαχθεί σε κυρώσεις από τον Φεβρουάριο του 2022, ανεβάζοντας το σύνολο σε 96 άτομα που έχουν υποστεί κυρώσεις.
Μεταξύ των Ρώσων πελατών στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις, η ICIJ εντόπισε 44 PEPs, τους δημόσιους λειτουργούς, τους συγγενείς τους ή άλλους που συνδέονται με κρατικές εταιρείες ή οργανισμούς που θεωρείται ότι χρήζουν πρόσθετου ελέγχου λόγω αυξημένου κινδύνου που αφορά διαφθορά ή άλλες παράνομες δραστηριότητες. Επιπλέον, μεταξύ των 104 Ρώσων δισεκατομμυριούχων που εντόπισε το περιοδικό Forbes το 2023, τα δύο τρίτα - συνολικά 67 άτομα - εμφανίζονται επίσης στα έγγραφα του Cyprus Confidential, μαζί με τα μέλη των οικογενειών τους, ως πελάτες των παρόχων επαγγελματικών υπηρεσιών του νησιού.
800 εταιρείες
Συνολικά, το ICIJ βρήκε σε αυτά τα έγγραφα που διέρρευσαν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα που είναι εγγεγραμμένα σε δικαιοδοσίες απορρήτου και ανήκουν ή ελέγχονται από Ρώσους στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις από το 2014. (Οι δικαιοδοσίες απορρήτου βρίσκονται σε χώρες και εδάφη που παρέχουν χαμηλό φορολογικό καθεστώς και ανωνυμία της εταιρικής ιδιοκτησίας, περιορίζουν την πρόσβαση στα έγγραφα των εταιρειών και μπορούν να είναι πιο επιεικείς απέναντι στο οικονομικό έγκλημα). Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα. Η ανάλυση έδειξε ότι οι επαγγελματικές εταιρείες εργάζονταν επίσης για εταιρείες που ελέγχονται από τη Ρωσία και είναι εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, στη νήσο Τζέρσεϊ της Μάγχης, στη νήσο Μαν στην Ιρλανδική Θάλασσα, στο Λιχτενστάιν, στο Χονγκ Κονγκ και αλλού. Ενώ πολλές από τις εγγεγραμμένες οντότητες είναι εταιρείες κέλυφος χωρίς υπαλλήλους ή δραστηριότητες, ορισμένες είναι θυγατρικές βιομηχανικών κολοσσών - όπως η χαλυβουργία Evraz, η οποία προμηθεύει το μεγαλύτερο μέρος των σιδηροτροχιών που χρησιμοποιεί η Ρωσία για τη μεταφορά όπλων και πυρομαχικών στα στρατεύματά της στην Ουκρανία.
Ακόμα και το 2022
Τα πιο πρόσφατα αρχεία του Cyprus Confidential που διέρρευσαν χρονολογούνται από τον Απρίλιο του 2022 (με μερικά περιστασιακά αρχεία που χρονολογούνται αργότερα), οπότε δεν δείχνουν αν κάποιος από τους παρόχους συνέχισε να συνεργάζεται με πελάτες που έχουν πληγεί από τις δυτικές κυρώσεις από τότε.
Στο σύνολό τους, τα 3,6 εκατομμύρια έγγραφα που διέρρευσαν - παρά το γεγονός ότι αντιπροσωπεύουν ένα μικρό κλάσμα των αρχείων της υπεράκτιας βιομηχανίας της Κύπρου - αποκαλύπτουν ότι το κράτος μέλος της ΕΕ υπήρξε ένας μαζικός οικονομικός κόμβος για τη Ρωσία του Πούτιν. Τα έγγραφα παρέχουν επίσης μια ματιά στον πλούσιο τρόπο ζωής των ολιγαρχών: τα υπερπολυτελή σκάφη τους, τις ανεκτίμητες συλλογές έργων τέχνης των Ματίς, Μονέ και Λούσιαν Φρόιντ και τις ιδιωτικές συναυλίες τους με την Amy Winehouse, τους Red Hot Chili Peppers και άλλους ροκ σταρ.
Οι αρωγοί
Η έρευνα αποκαλύπτει, πώς ο παγκόσμιος λογιστικός κολοσσός PwC, πρώην PricewaterhouseCoopers, έθεσε το γραφείο του στην Κύπρο και τους 1.100 υπαλλήλους του στην υπηρεσία των συμμάχων του Πούτιν εν μέσω της αιματηρής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το έργο παρέχει μια εις βάθος ματιά στο πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομηχάνους της Ρωσίας, να μεταφέρει μια επένδυση ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το όνομά του σε μια μικρή προσπάθεια να αποφύγει τις κυρώσεις της ΕΕ. Εκπρόσωπος της PwC δήλωσε: «Η PwC δεν έχει καμία σχέση με τη μεταβίβαση των μετοχών: Κάθε ισχυρισμός για μη συμμόρφωση με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, διερευνάται και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα, εάν είναι απαραίτητο».
Το κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών είναι ενήμερο για τις μεταβιβάσεις μετοχών και διεξάγεται ποινική έρευνα, δήλωσε αξιωματούχος του υπουργείου στο ICIJ τον Νοέμβριο.
Σύμφωνα με την Guardian βρέθηκαν 600.000 ευρώ αδήλωτων πληρωμών από εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο ολιγάρχη σε έναν σημαίνοντα Γερμανό δημοσιογράφο, ο οποίος θεωρείται κορυφαίος ειδικός σε θέματα Ρωσίας, για να υποστηρίξει την έκδοση δύο βιβλίων για τον Πούτιν.
Ενδιαφέροντα στοιχεία αποκαλύπτονται τα οποία εμπλέκουν τον Ρόμαν Αμπράμοβιτς σε μεγάλα ντιλ με τον σούπερ ποδοσφαιρικό ατζέντη Pinhas Zahavi που έχουν να κάνουν με τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών στο πλαίσιο αμφιλεγόμενων συμφωνιών ιδιοκτησίας τρίτων, οι οποίες έχουν συγκριθεί με δουλεία υπό όρους. Κάποιοι από αυτούς τους παίκτες, όπως γράφτηκε στον κυπριακό Τύπο, φέρονταν να ανήκουν σε κυπριακές ομάδες.
Sanctions
Η κυβέρνησή Νίκου Χριστοδουλίδη προχώρησε σε αυστηρότερους ελέγχους για τα ρωσικά κεφάλαια αυτή την άνοιξη, όταν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλαν κυρώσεις σε 23 κατόχους κυπριακών διαβατηρίων και σε περισσότερες από δώδεκα εταιρείες εγγεγραμμένες στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας υπεράκτιων υπηρεσιών MeritServus, η οποία αποκαλύφθηκε από τον Guardian ότι βοήθησε τον Αμπράμοβιτς να μεταφέρει τα περιουσιακά του στοιχεία σε μέλη της οικογένειάς του λίγο πριν προστεθεί στον κατάλογο των κυρώσεων.
Πρόεδρος: Θα διερευνηθούν όλα
Όλα όσα είδαν το φως τη δημοσιότητας θα διερευνηθούν και μάλιστα με χρονικό ορόσημο, δήλωσε χθες βράδυ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σχολιάζοντας την έρευνα της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητικών Δημοσιογράφων αναφορικά με την Κύπρο. Σε διευκρινιστική ερώτηση σε σχέση με τον χρονικό ορίζοντα στον οποίον αναφέρθηκε, ο Πρόεδρος είπε ότι «κανείς, μα κανείς δεν είναι υπεράνω του ονόματος της χώρας μας. Όλες οι πληροφορίες θα διερευνηθούν. Θα πρέπει να τελειώνουμε με αυτό το θέμα. Η φήμη της χώρας μας, η αξιοπιστία της χώρας μας, αντιλαμβάνεστε ότι είναι καθοριστικής σημασίας».
